Wat moet je als teamcoach eigenlijk allemaal kunnen en kennen? Wat moet je zijn en niet zijn? Daarover verschillen de meningen, maar het beroepsprofiel van de StiR is een begin. De Stichting Registratie is een keurmerk voor professioneel begeleiders waar je je kunt laten registreren en waar opleidingen voor coaches en teamcoaches worden erkend. In dit artikel ga ik in op de competenties van de teamcoach. En dat zijn eigenlijk ook competenties van de teamleider.

Het competentieprofiel voor teamcoaches

Het beroepsprofiel van de StiR bestaat uit zeven competentiegebieden. In elk daarvan vind je meerdere uitspraken over wat een teamcoach zou moeten kennen, kunnen en zijn. Ik heb er 28 vaardigheden uit gehaald die ik hier in eigen woorden weergeef.

Eigen woorden, omdat het profiel soms wat normatief is. Dat zijn alle profielen, maar er staan soms keuzes in die niet voor alle teamcoaches gelden. Ik zet dan wel eens iets tussen haakjes, zoals bij ‘gerichtheid op (werk)context.’ Alle teams hebben een context, maar niet altijd een werkcontext. Ook staat er wel eens ‘kan’, waar ik ‘zal’ van heb gemaakt. Het gaat er niet alleen om wat je in principe wel zou kunnen, maar vooral wat je daadwerkelijk doet.

1. Kan de dynamiek van het team herkennen en er een leerervaring van maken.
2. Kan het teamfunctioneren middels metacommunicatie aan de orde stellen.
3. Kan een team begeleiden van enkel-, naar drieslagleren.
4. Zal het team steeds weer naar de hier-en-nu situatie brengen.
5. Zal diversiteit en verschillende rollen herkennen en benutten.
6. Is geneigd het leerproces te faseren, naar steeds grotere zelfstandigheid.
7. Zal altijd kijken teamwerk haalbaar is binnen de (organisatorische) randvoorwaarden.
8. Is sensitief voor specifieke invloeden van sector/ op het team.
9. Is gericht op resultaat, en gebruikt daarbij een maatstaf.
10. Zal de voortgang van het team actief monitoren.
11. Zal het resultaat van de coaching echt afronden, evalueren en rapporteren.
12. Is steeds gericht op eigenaarschap van de teamcoaching.
13. Differentieert eigenaarschap naar meerdere ‘niveaus’: inhoud, werkwijze, relatie en gevoel.
14. Zal het team helpen om zo zelfstandig mogelijk te worden.
15. Kan dynamieken en gedragspatronen benoemen en herkennen.
16. Zal de wijze van interactie tussen teamleden en met de coach gebruiken als ‘werkmateriaal’.
17. Gaat goed om met het dilemma afstand-nabijheid ten opzichte van het team.
18. Kan conflicten begeleiden en relateren aan het leerproces.
19. Zal goed de eigen autonomie bewaren in spannende situaties.
20. Heeft een breed repertoire van methoden en technieken.
21. Geeft goed vorm aan het eigen proces van professionalisering.
22. Kan en zal goed reflecteren op het eigen handelen als coach.
23. Zal waar nodig transparant zijn over de eigen stijl en keuzes.
24. Bewaart zorgvuldig de grens van teamcoaching, en kan doorverwijzen.
25. Kan goed samenwerken met collega coaches en adviseurs.
26. Zal ethisch handelen en heeft een visie op het eigen handelen en de effecten daarvan.
27. Zal zich nooit inzetten voor persoonlijk belangen.
28. Laat zich niet inzetten voor eenzijdige belangen van het management.

Het profiel beschrijft terecht competenties voor teamcoaches, maar gaat wat minder in op wat voor soort persoon de teambegeleider is. Niet iedereen is ervoor in de wieg gelegd om met groepen te werken. Maar wie dan wel? Ik noem wat deugden, ondeugden en praktische vaardigheden die ik bij goede groeps(bege)leiders tegenkom. Het is geen complete lijst en ik ben heel benieuwd wat anderen nog zouden aanvullen.

Deugden van de teamcoach

De lijst van wenselijke competenties voor teamcoaches en teamleiders is natuurlijk eindeloos. Begeleiders moeten sensitief zijn en goed kunnen luisteren, om maar eens wat te noemen. Maar een aantal ervan zijn toch wel heel belangrijk specifiek als je met groepen en teams omgaat. Welke zijn echt op jouw van toepassing?

• Je voor héél veel verschillende soorten mensen interesseren
• Vrij veel positieve energie kunnen leveren aan een gezelschap
• Oordelen lang kunnen uitstellen
• Afstand kunnen houden zonder afstandelijk te zijn
• Niet bang zijn voor het ‘onbekende’ van de onderstroom
• Vreselijk snel kunnen schakelen van inhoud naar ‘proces’
• Altijd tegelijkertijd de groep én jezelf waarnemen
• Humor

En verder nog: …………………………….

Ondeugden van de teamcoach

Sommige mensen kennen erg goed hun zwakke plekken en dat zijn doorgaans de betere coaches. Ik noem een aantal trekjes waar je in groepen mee onderuit kunt gaan. In een groep zijn nou eenmaal alle ogen op je gericht.

• Dingen snel persoonlijk nemen / overgevoelig zijn voor kritiek
• Erg willen pleasen en je dus voor karretjes laten spannen
• Je te snel persoonlijk inlaten met teamleden (geen eenzaamheid verdragen)
• Heel gelukkig worden van mensen redden
• Nét even te veel genieten van aandacht
• De neiging om successen te claimen (eigenpijperij)
• Iets te gevoelig zijn voor status en macht
• Haast

En verder nog: …………………………….

Handige en praktische vaardigheden

En dan zijn er nog diverse vaardigheden die iedereen kan leren. Je hoeft er dus niet zozeer voor ‘in de wieg gelegd’ te zijn.

• Met ‘gemak’ persoonlijk contact maken
• Een groep feedback kunnen geven, eventueel confronterend
• Een glasheldere instructie of uitleg kunnen geven
• Een nabespreking met flair kunnen doen, niet saai
• Snel kunnen inspelen op het hier-en-nu
• Op tijd iets kunnen stoppen, afkappen of parkeren
• Soepel inzoomen (individu) en uitzoomen (groep)
• Zwijgen

En verder nog: …………………………….

Heb je aanvullingen en ideeën? Ik ben heel benieuwd. Laat een reactie achter!

Erkende Leergang Teamcoaching

In de StiR erkende Leergang Teamcoaching van Teamchange gaan we met een heel aantal van de hier genoemde competenties aan de slag. De leergang is voor teamcoaches én teamleiders die meer coachend te werk willen gaan. Voor iedereen die met groepen werkt en dat professioneler wil leren doen.

De leergang is opgebouwd rondom drie modules die ook los te volgen zijn.

• Workshop Professioneel Teamcoachen
• Workshop Systemisch Teamcoachen
• Workshop Masterclass Teamcoachen